Emile Durkheim (1858-1917)

TTO - Emile Durkheim nhìn nhận về giáo dục trong khuôn khổ kế hoạch nhằm xây dựng điều mà ông gọi là “môn khoa học xã hội chân chính”. Kế hoạch đó của ông chịu tác động của nhiều nhân tố khác nhau: thời thơ ấu của Durkheim, tình hình nước Pháp sau cuộc chiến tranh với Đức và sau thất bại năm 1870, những xáo trộn về chính trị và xã hội mà Pháp phải trải qua.

Ông sinh ở Epinal, miền Đông nước Pháp năm 1852. Từ khi còn trẻ, Durkheim đã từ bỏ đức tin của đạo Do Thái- cha ông vốn là giáo sĩ Do Thái- để quyết định trở thành giáo viên triết học. Từ năm 1879 đến năm 1882, ông theo học tại ngôi trường danh tiếng mang tên Ecole Normale Superieure (ENS) ở Paris. Bi kịch của Công xã Paris (tháng 3- tháng 5 năm 1871), và cuộc nội chiến nổ ra sau thất bại trong cuộc chiến tranh với Đức, đã tác động sâu sắc đến chàng thanh niên Durkheim. Ông tự nhủ nếu trở thành giáo viên, nhiệm vụ của ông sẽ là giúp đỡ những người đồng bào tìm ra con đường hướng tới một xã hội hoà bình thống nhất, không còn xung đột và tạo nên những thay đổi trong xã hội sao cho mọi người có mối liên hệ gắn bó với nhau và người dân được hưởng “mối quan hệ tốt đẹp nhất với những người khác”.
Thời kỳ đó, nước Pháp đang trải qua cuộc khủng hoảng sâu sắc. Trên lĩnh vực chính trị, sau cuộc chiến khốc liệt giữa phe Bảo Hoàng và phe Cộng hoà, Đệ tam Cộng hoà đã ra đời vào năm 1875. Trên lĩnh vực kinh tế, sự lớn mạnh của chủ nghĩa tư bản ngày càng mâu thuẫn sâu sắc với nhận thức nhạy bén của giai cấp công nhân được tổ chức chặt chẽ dưới ảnh hưởng của học thuyết xã hội chủ nghĩa và chủ nghĩa Mác. Thêm vào đó là tinh thần thế tục ngày càng lớn mạnh và chống đối lại việc giáo hội nắm giữ giáo dục. Các môn khoa học tự nhiên đã đạt được những bước phát triển mới. càng củng cố niềm tin của con người vào sức mạnh của cách tiếp cận khoa học. Durkheim nhận thấy rằng, mình có vai trò trong quá trình phát triển đó của xã hội và rằng bằng cách trở thành giáo viên, ông sẽ đóng góp vào quá trình đó, thông qua giáo dục.

Năm 1882, Durkheim quyết định trọng đại. Đây chính là khởi đầu của một sự nghiệp, mà trong đó công việc của Durkheim - nhà xã hội học củng cố cho công việc của Durkheim - nhà truyền giáo, liên quan đến việc xác định những điều kiện cho sự tồn tại của một xã hội tôn trọng các cá nhân và phát triển những mô hình nhà trường và giảng dạy để tạo nên những điều kiện đó.

Sự chuyển hướng của Durkheim cũng chính là vấn đề mà nhiều nhà tư tưởng chính trị và xã hội thời bấy giờ đang trăn trở: Nên dành ưu tiên cho các cá nhân hay cho xã hội? Nên theo tư tưởng cá nhân như một số người theo trường phái tự do và được các nhà kinh tế ủng hộ hay theo tư tưởng xã hội theo cách hiểu của Proudhon và Marx. Kể từ khi rời ENS, Durkheim đã kiên trì tìm cách chứng minh, sự hoà hợp của một xã hội hiện đại bắt nguồn từ sự phát triển của chủ nghĩa tư bản, phụ thuộc vào một định nghĩa mới về chủ nghĩa cá nhân và chủ nghĩa xã hội, điều mà chỉ có môn khoa học xã hội mới đưa ra được.

Sau vài năm dạy triết ở trường trung học, năm 1887 Durkheim được bổ nhiệm làm giảng viên môn “Khoa học xã hội và sư phạm” ở Khoa nghệ thuật của trường Bordeaux. Năm 1902, ông trở thành trưởng khoa “Khoa học giáo dục”, sau này đổi tên thành khoa “khoa học giáo dục và xã hội học” ở đại học Sorbonne, Paris, và giữ chức vụ này cho đến khi qua đời năm 1917.

Việc thể chế hoá môn khoa học giáo dục không tách rời khỏi những khái niệm chính thức của Durkheim về bản thân ngành xã hội học. Chính vì thế, cha đẻ của ngành xã hội học Pháp cũng là nhà xã hội học mang tính giáo dục đầu tiên, ở vào thời điểm mà Jures Ferry, Bộ trưởng Bộ giáo dục thời kỳ 1882-1886, đang xây dựng nền tảng cơ bản cho hệ thống giáo dục bắt buộc mang tính thế tục và bình đẳng.

Đặt trong bối cảnh hình thành một môn khoa học xã hội mà ông coi là đóng vai trò hàng đầu trong sự phát triển của xã hội, quan niệm của Durkheim về giáo dục phải gắn với những mô hình của ông về việc phân tích thực tiễn xã hội, mô hình này dẫn đến việc xem xét giáo dục từ quan điểm về bản chất cũng như về sự phát triển của nó.
Nguồn: http://72.14.235.104/search?q=cache:I4vxybh1-ZgJ:www.tuoitre.com.vn/Tianyon/Index.aspx%3FArticleID%3D175477%26ChannelID%3D371+durkheim&hl=vi&ct=clnk&cd=2&gl=vn&lr=lang_vi